Voor BlogIT schreef ik een column over de trend om rechtszaken te crowdfunden. Lees de column hier, of zie hieronder de platte tekst.
Crowdfunding van rechtszaken: ‘Power to the People’
Het is de trend: crowdfunding. Niet alleen voor start-ups of voor journalistiek. Maar nu dus ook voor rechtszaken. Ik ben beslist een fan van deze ontwikkeling, en voorspel dat deze crowdfunding zal blijven.
Persoonlijk heb ik een (succesvolle) crowdfunding meegemaakt in verband met het hoger beroep in de zogenaamde bitcoinzaak die ons kantoor behandelt. Als achtergrond: in deze kwestie speelt onder meer de vraag of een bitcoin als ‘civiel geld’ – dus geld in de zin van het Burgerlijk Wetboek – kwalificeert. (Voor de zekerheid: het gaat nu niet om de vraag of een bitcoin als een erkend, wettig betaalmiddel, zoals de euro, dient te worden gezien).
Crowdfunding in bitcoin
In eerste aanleg oordeelde de rechter dat een bitcoin niet als ‘civiel geld’ kwalificeert. Vanuit de bitcoincommunity kwam er direct respons naar aanleiding van dit vonnis – begrijpelijk. Met name Bitonic heeft in korte tijd, via www.bitcoinisgeld.org, een crowdfundingactie opgetuigd om de kosten van het hoger beroep mede te financieren. Het resultaat: binnen drie dagen werd 15.000 euro gedoneerd. Geestig detail: je kon alleen in bitcoin doneren.
Ook heb ik in deze zaak ervaren dat er echt draagvlak bestaat om rechtszaken op via crowdfunding te financieren. Ik ben bijvoorbeeld door mijn eigen cliënten op hun eigen initiatief benaderd met de mededeling dat ze graag wilden doneren.
Landelijke initiatieven
Crowdsuing.nl en Rechtspraak.nu zijn twee landelijke initiatieven om rechtszaken te crowdfunden. Beide initiatieven hebben inmiddels lopende dossiers, welke gefund kunnen worden. Rechtspraak.nu heeft een dossier inzake de onterechte boetes voor OV-abonnementhouders, en Crowdsuing.nl heeft een zaak tegen het commercieel misbruik van persoonsgegevens door banken.
Mijn sympathie gaat hierbij overigens meer uit naar Crowdsuing.nl. Dat komt omdat Rechtspraak.nu naar mijn smaak een behoorlijke fee vraagt, namelijk 20% van het benodigde bedrag. Ze komen zelf met een rekenvoorbeeld waarbij 5.000 euro nodig is, en er dus 6.000 euro gefund moet worden. Maar de realiteit zal zijn dat je voor een beetje een principiële rechtszaak gauw twintig- tot dertigduizend euro nodig zal hebben, en dan loopt de 20% commissie snel op.
Crowdsuing oogt, wat mij betreft, ook transparanter in het benaderen van een advocaat.
Er zijn ook zeker aandachtspunten bij crowdfunding. Ik moet zelf denken aan geschillen in de contractuele sfeer, waarbij een geheimhoudingsbepaling in de weg zit. Of als er een geschil loopt waarbij al advocaten betrokken zijn; dan kan vertrouwelijkheid van correspondentie tussen advocaten een aandachtspunt zijn. Dergelijke communicatie is immers confraterneel.
Maar ook bij meer principiële zaken spelen aandachtspunten. Zo gaat het OV-dossier dat Rechtspraak.nu behandelt, eigenlijk al uit van een onrechtmatigheid – namelijk een ‘onterechte’ boete door vervoerders. Maar het benodigde geld (5.000 euro) is nodig voor onderzoek, zo volgt uit de oproep tot funding. Kennelijk is die ‘onterechtheid’ nog niet zo zeker.
Het meest twijfelachtig vond ik echter de kwestie tussen de advocaat Hiddema en de cartoonist Oppenheimer. Hiddema had zich bij de kort geding rechter met succes verzet tegen een cartoon van Oppenheimer, waarin hij Hiddema voor ‘louche advocaat’ uitmaakt. Gevolg: Oppenheimer moest van de rechter rectificeren op straffe van een dwangsom. Vervolgens roept Marcel van Lingen, hoofdredacteur ANP, op tot een crowdfundingactie om Oppenheimer te steunen. So far so good – je zou immers denken dat het geld bedoeld is voor, of een hoger beroep, of voor een (principiële) bodemprocedure. Maar nee, wat schetst mijn verbazing: het geld is volgens Van Lingen bedoeld om Oppenheimer in staat te stellen het vonnis te negeren en de opgelegde dwangsom te betalen. Nog even afgezien van de ethische en morele kant van zo’n oproep (waarbij ik de hoop uitspreek dat we in Nederland niet afdwalen naar het domweg negeren van vonnissen), speelde bij mij vooral dat je alsdan funding aanwendt om, in dit geval, uiteindelijk de tegenpartij te spekken. Dat zou niet de bedoeling van crowdfunding moeten zijn wat mij betreft.
Maar ik eindig met datgene waarmee ik begon. Crowdfunding van rechtszaken is er – en zal naar mijn verwachting niet meer weggaan. En daar is wat mij betreft niets mis mee. Power to the people!
